“ಹಾಡು ಹಳೆಯದಾದರೇನು, ಭಾವ ನವನವೀನ.” ಎನ್ನವುದು ಕವಿಯ ಅನಿಸಿಕೆ. ವಿಜ್ಞಾನದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹಾಡು ಯಾವ ಭಾಷೆಯದಾದರೇನು, ಭಾವವೆಲ್ಲ ಒಂದೇ! ಅರ್ಥಾತ್‌, ಹಾಡನ್ನು ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡಿರಲಿ, ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅರ್ಥವಾಗದೇ ಹೋಗಬಹುದು, ಆದರೆ ಭಾವ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಗೀತಕ್ಕೂ ಮನುಷ್ಯನ ವಿಕಾಸಕ್ಕೂ ಇರುವ ನಂಟು ಇದು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹಾಡು ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಹಾಡಲಿ ಎಂಬ ಕೂಗು ತಾರಸ್ಥಾಯಿಯೇರಿರುವಾಗ ಈ ಮಾತು ಅಪಸ್ವರದಂತೆ ಕೇಳಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಹೇಳುವುದೇ ಬೇರೆ.
ಹಾಡು ಅಥವಾ ಸಂಗೀತ ಯಾವುದೇ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದ್ದಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ನಾಗರೀಕತೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹಾಡುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ಅದು ಜನಪದವೇ ಇರಬಹುದು, ಅಥವಾ ತುಸು ಪ್ರೌಢವಾದ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರವೇ ಇರಬಹುದು, ಅಥವಾ ಜನಪ್ರಿಯ ಲಘು ಸಂಗೀತ ಇರಬಹುದು. ಸಂಗೀತದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಜನ ಮುಗಿಬೀಳುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ಸಂಗೀತವೇ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಎನ್ನಿಸದಿರದು. ಭಾರತದಂತಹ ಬಹುಭಾಷಾ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಮುಖ್ಯವೋ, ಭಾಷೆ ಮುಖ್ಯವೋ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಏಳುವುದು ಸಹಜವೇ.
ಎಲ್ಲ ನಾಗರೀಕತೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಂಗೀತ ಇರುವುದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಮಾನವ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಹಾಸು ಹೊಕ್ಕಾಗಿರುವ ಸಂಗೀತ, ಮಾನವನ ವಿಶೇಷ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವೋ ಅಥವಾ ಮಾನವನಲ್ಲಿಯಷ್ಟೆ ವಿಕಾಸವಾದ ಭಾಷೆ, ಶ್ರವಣ ಶಕ್ತಿ, ಭಾವ ಸಂವಹನೆ ಹಾಗೂ ಧ್ವನಿತಂತುಗಳಿಂದಾಗಿ ಉಂಟಾದದ್ದೋ ಎನ್ನುವ ಸಂದೇಹವಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಂಗೀತವೇ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿತ್ತು. ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ವೈವಿಧ್ಯವೇ ಅದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿ. ಇಷ್ಟೊಂದು ವೈವಿಧ್ಯ
ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸಂಗೀತದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಒಂದು ಜಾಗತಿಕ ಅಧ್ಯಯನವೂ ನಡೆಯಿತು. ಅಮೆರಿಕೆಯ ಹಾರ್ವರ್ಡ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸ್ಯಾಮ್ಯುವೆಲ್‌ ಮೆಹರ್‌ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಒಗ್ಗೂಡಿದರು. ಪ್ರಪಂಚದ ವಿವಿಧೆಡೆಗಳಿಂದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಒಂದೆಡೆ ಕೂಡಿಟ್ಟ ಈ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಯಾರು ಬೇಕಿದ್ದರೂ ಕೇಳಿ, ಅವು ಯಾವ ಪಂಗಡದ ಹಾಡೆಂದು ವಿಂಗಡಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಇಡೀ ಅಧ್ಯಯನದ ಉದ್ದೇಶ ಹೀಗಿತ್ತು. ಸಂಗೀತ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವೇ? ಸಂಗೀತಕ್ಕೂ ಮನುಷ್ಯರ ನಡವಳಿಕೆಗೂ ಸಂಬಂಧವಿದೆಯೇ? ಸಂಗೀತ ಮಾನವನ ಯಾವ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ತಟ್ಟುತ್ತದೆ? ಸಂಗೀತದ ಸ್ವರೂಪ ಅವುಗಳ ಬಳಕೆಯ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆಯೋ? ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿನ ಲಯ ಹಾಗೂ ಶ್ರುತಿಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ, ವಿವಿಧ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಂತೆ ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದೇ? ಸಂಗೀತದ ಅನುಭಾವದಲ್ಲಿ ಶ್ರುತಿಯ ಪಾತ್ರವೇನು?
ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಿಷ್ಟೆ. ಸಂಗೀತ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಕಾರಗಳಿವೆ ಎಂಬ ನಂಬುಗೆ. ಇವು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಶಾಂತಗೊಳಿಸುವ ಲಾಲಿ ಹಾಡುಗಳು, ಪ್ರೇಮಗೀತೆಗಳು, ನೃತ್ಯಗೀತೆಗಳು ಹಾಗೂ ಭಜನೆ ಅಥವಾ ಸಾಂತ್ವನಗೊಳಿಸುವ ಹಾಡುಗಳು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಬಗೆಯ ಹಾಡುಗಳಿವೆ. ಇವು ಆ ಪಂಗಡದ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿಯಷ್ಟೆ ಆಯಾ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತವೆಯೋ? ಮೆಹರ್‌ ತಂಡ ತಾವು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಮೂವತ್ತು ಸಾವಿರ ಜನರಿಗೆ ಕೇಳಿಸಿ, ಆ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಈ ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲು ಕೇಳಿದರು. ಹಾಡಿನ ಭಾವ ಕೇಳುವವರಲ್ಲಿಯೂ ಸ್ಫುರಿಸದಿದ್ದರೆ, ಕಾಲು ಭಾಗದಷ್ಟು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದವರು ಯಾವುದಾದರೂ ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ವಿಂಗಡಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಹಾಗೆ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿ ಪಂಗಡದ ಹಾಡನ್ನೂ ಬಹುತೇಕ ಶ್ರೋತೃಗಳು ಇಂತಹದ್ದೇ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದ್ದರು. ಅಂದರೆ ಹಾಡುಗಳ ಸ್ವರೂಪ, ಉದ್ದೇಶ ಎಲ್ಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಒಂದೇ!
ಈ ಅಧ್ಯಯನದ ತೀರ್ಮಾನ ಹೀಗಿತ್ತು: ಸಂಗೀತ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ. ಎಲ್ಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣುವ ವಿದ್ಯಮಾನ. ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳೊಳಗಿನ ಸಂಗೀತ ವೈವಿಧ್ಯ, ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು. ಸಂಗೀತದ ಸ್ವರೂಪವೂ ಕೆಲವು ಬಗೆಯ ನಡವಳಿಕೆಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ವಿಭಿನ್ನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಂಗೀತಗಳೂ ಭಾಷೆಯೇ ಮೊದಲಾದ ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕೌಶಲ್ಯಗಳ ಗ್ರಹಿಕೆ ಹಾಗೂ ಕಲಿಕೆಗೆ ನೆರವಾಗುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿಯೂ ಭಾಷೆಯ ಅಂಗವಾದ ಪದಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಎಲ್ಲ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನೃತ್ಯ ಸಂಗೀತವಿದೆ. ಎಲ್ಲ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿಯೂ ಆಯಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೇ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಶ್ರುತಿ, ಲಯಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಹಾಗಿದ್ದೂ, ಎಲ್ಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿಯೂ ರಾಗ, ತಾಳಗಳು ಮೇಳೈಸುತ್ತವೆ. ಅರ್ಥಾತ್‌, ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಶಬ್ದಗಳ ಜೋಡಣೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಮೆಹರ್‌ ಅವರ ಎಲ್ಲ ಸಂಗೀತವೂ ಒಂದೇ ಎನ್ನುವ ಈ ವಾದವನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಒಪ್ಪಿಲ್ಲ ಎನ್ನಿ. ಆದರೂ ಭಾಷೆ ಯಾವುದಾದರೇನು, ರಾಗ, ತಾಳ ಸಮಾನ ಇರಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಫ್ಯೂಶನ್‌ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿತ್ತೋ, ಹಾಲಿವುಡ್ಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಬಾಲಿವುಡ್ಡಿನ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತೋ?
- ಸಂಪಾದಕೀಯ
ಈ ಲೇಖನವು ಮೇ ತಿಂಗಳ ಕುತೂಹಲಿ ಕನ್ನಡ ವಿಜ್ಞಾನ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ. ಪೂರ್ಣ ಸಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಲಿಂಕ್ ಮೂಲಕ ಡೌನ್ಲೋಡ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಓದಬಹುದು.
ಮೇ ತಿಂಗಳ ಸಂಚಿಕೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ
ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳ ಸಂಚಿಕೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ
ಹೊಸ ಚಂದಾದಾರರಾಗಲು ಈ ಫಾರಮನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಿ. ಮುಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಈಮೇಲಿನಲ್ಲಿ ತಲುಪುವುದು. https://forms.gle/
No products in the cart.